Un conto moi antigo para o Apalpador. Despois do Confinamento.

 "Este  conto  está  en  moitas  culturas  de  Europa  e  eu  nunca  o  atopei contado enteiro por unha mesma persoa. Pero si, como os contos populares, é despezábel e cachos del aparecen no medio doutros contos e historias, polo que se pode ir compoñéndoo a partir desas pezas. Un conto de cando alguén estaba confinado na casa. Contaba miña avoa que cando nunha casa nacía un rapaz e non saía ben desenvolto había moitas posibilidades de que non o deixasen saír, por medo á xente de fóra, de que se metesen con el, a que abusasen del. Isto pasoulle ao rapaz do conto, que non saíu da casa até os 18 anos. Cando fixo os 18, abriu unha  ventá  e  viu  tan  bonito  todo  que  dixo:  "Miña  nai,  eu  voume, quero ver mundo!". E dixo a nai: "se o tes tan claro, vaite  pero  antes  ímolo  celebrar". Para celebralo, mataron unha ovella e guisárona. Acabado o banquete el insistiu:  "Miña  nai,  eu  voume".  E  díxolle a nai: "Levas cartos?", "Non levo", recoñeceu o rapaz. "E  de  comer?",  "Tampouco",  respondeu. "Pois  douche  eu  para  que  ti  leves". E a nai doulle 8 metros de  tripas  de  ovella.  "E  como  levo isto?", preguntou o rapaz. "Envólveas no teu corpo e cando teñas fame, comes un anaquiño". El  envolveunas  por  baixo  da  roupa  e  atounas  ben  atadas.  "Voume",  dixo.  "Vaite,  pero...  cando atopes alguén ti sabes que dicir?", preguntou a nai, pois o seu fillo nunca saíra da casa. "E que digo?": "Pois cando topes alguén dille. "Que deus a axude". O rapaz marchou e non topou ninguén até pasadas dúas horas. E non atopou unha, senón que topou dúas persoas, que estaban a regar un prado por quendas e que discutían por quen regaba antes, póndose a pelexar entre si. O rapaz ficou mirando para eles sen saber que facer nin que dicir. Entón, os que pelexaban preguntáronlle  que  facía  alí.  E  el  respondeu o que lle aconsellara a súa nai: "Que deus os axude". E entón estes 2 batéronlle. "Por que me pegan?". "Ti es parvo, tiñas  que  dicir  que  deus  nos  separe". Marchou de alí o rapaz e en-trou na aldea por onde estaba a igrexa, onde había unha voda. Tanta  xente  a  mirar  para  el  e  púxose  nervioso  e  dixo:  "Que  deus os separe". E todos empezaron a insultalo e a pegarlle. "Por  que  me  pegan?",  "Ti  es  parvo,  por  dicir  que  deus  nos  separe". "E que tiña que dicir?" "Que deus nos aumente". Marcha o rapaz e seguiu pola aldea  e  atopou  un  mozo  nun  banco coa perna desfeita, chea de  graos.  E  el,  por  ser  educado,  saudou  cun  "Que  deus  os  aumente". O outro, como non, bateulle. "Pero que dixen mal agora, que tiña que dicir?", "Ti es parvo, pois que nin naza nin reverdeza". Fuxiu de alí e continuou a viaxe,  pasando  agora  por  unha  leira e había un home labrando nos cebolos e saudouno cun "nin nazan nin reverdezan", e choveron outra vez os golpes: "Ti es parvo". Tivo que media volta mentres o perseguía e volveu pasar  por onde estaba o da perna, que se uniu á persecución, o mesmo que fixeron os da voda e tamén aqueles dous  do prado. Máis de 300 persoas a correr tras o rapaz. El  corría  e  non  aguantaba  máis, pois polas tripas que levaba  atadas  a  redor  do  corpo  non daba respirado. Correndo, chegou a unha casa cunha vella que afiaba o coitelo da matanza. Desabrochou a camisa e co coitelo que colleu da señora cortou as tripas que o afogaban, respirou fondo e continuou a correr como unha faísca. Aparecen entón os que o perseguían  preguntaron  á  vella  por el. Ela contoulles: "Chegou aquí, cortou a barriga e arrancou as tripas e así quedou máis lixeiro  e  marchou  correndo  moito máis rápido". "Pois a nós non nos engana" dixeron 300 perseguidores, que dito tal sacaron de coitelos e navallas e abríronse as barrigas e alí caeron mortos. E ao final quen é o parvo?"

Celso Martín (Nós Diario)

Brincaletras sobre as "Palabras do Ano 2020" da páxina web "Portal das Palabras"

- Brincaletras I

- Brincaletras II

- Brincaletras III

- Ver as palabras na web "Portal das Palabras"

- Artigo relacionado

O papo do paporroibo

 

Cando chegaba o inverno e as neves cubrían  Cebreiro, as avoas ó ver un paporroibo dicíanlles ós cativos que estes paxariños viñan visitarnos para lembrarnos que por moi cativo que sexas se levas o lume ben encendido no corazón non hai frío que te conxele. 

Se o conto o les en Nadal, Feliz solsticio de inverno!

"O Ártico rompe"

Despois de ler a presentación podes facer este  Brincaletras sobre a mesma presentación.   Artigo relacionados:   - "Novembro mes da Ciencia en Galego"  - Manifesto do científico "Algel Carracedo"  - Ver libros sobre "Ciencia en Galego"  -  - Traballos de ex-alumnos do CEP Campolongo - Actividades 2020 das Bibliotecas Escolares da celebración "Novembro mes da Ciencia en Galego"

Berenguela - Aventuras e desventuras dunha espiña de toxo

 Clica na imaxe para ler o libro

Humor gráfico de Pablo Prado

 

Josefina Arruti Viaño

Foi esposa de Bibiano Fernández Osorio- Tafall, o primeiro alcalde democrático de Pontevedra, elixido en 1931 coa chegada da II República. A Guerra Civil separounos en 1936, o político acabou exiliándose e a súa muller, á que xamais volveu ver, sufriu nas súas carnes a represión máis dura durante a Guerra e, posteriormente, durante o franquismo. Sufriu, xunto aos seus fillos de pouca idade, arresto domiciliario e mesmo estivo dezaoito meses no cárcere polo simple feito de ser a esposa de Fernández Osorio- Tafall. El faleceu en México en 1999; ela, en Pontevedra no 2003, aos 97 anos. Artigo relacionado.    Publicacións sobre ela: "Os berros da bicicleta"   , "Do gris ó violeta", artigo no Xornal Nós

Margot Moles, pioneira en España antes da Guerra Civil e récord mundial en lanzamento de martelo

Deportista multidisciplinar, destacou en hóckey, atletismo, natación e esquí sendo a primeira muller do país en acudir a uns Xogos Olímpicos de inverno. 

Probou todos os deportes que tivo ocasión e destacou no esquí e o lanzamento de martelo. A carreira deportiva de Margarita ' Margot' Moles, nacida en Tarrassa en 1910, terminou de forma abrupta coa chegada da Guerra Civil, pero antes tivo tempo de converterse nun referente do deporte feminino español. Multideportista, practicou hóckey, natación, esquí e foi unha das pioneiras nos inicios do atletismo feminino no país. Entre os seus maiores logros atópanse ostentar o récord mundial de lanzamento de martelo durante catro décadas e converterse na primeira campioa de España de esquí nunha competición oficial nos Xogos Olímpicos de Inverno de 1936. Margot e a súa irmá Lucinda foron as primeiras mulleres españolas en practicar atletismo de forma profesional en Madrid, onde a familia se trasladou en 1917, e Ernestina Maenza tamén debutou con ela nos Xogos de Garmisch- Partenkirche en 1936. A súa relación cos deportes de inverno comezara oito anos antes, en 1928, cando se integrou na Sociedade Peñalara. Pouco despois, en 1930, converteuse nunha das fundadoras do Club Canoe xunto a outros mozos amantes da montaña e a natureza. Pronto comezou a adestrar cos esquiadores masculinos máis experimentados. Como mostra unha reportaxe publicada na revista Crónica, Moles xogou ao baloncesto, o tenis, conduciu motocicletas e mesmo se interesou pola equitación. En 1931 representou a Castela no Campionato de España de Atletismo de Madrid e fíxose co título de campioa de lanzamento de disco e quedou subcampioa de peso e xavelina. No 1932 logrou a mellor marca mundial de martelo alcanzando os 22,85 metros e a marca permaneceu imbatida a nivel mundial ata 1975. Máis tarde, entre 1929 e 1934, bateu en cinco ocasiones o récord de España en lanzamento de disco. O seu equipo de hóckey foi o Atlético de Madrid, onde xogou como defensa central e foi a capitá en 1934 e 1935, anos nos que resultaron campioas de España.  

 A Guerra Civil.    

Moles traballou como profesora e impartiu clases de ximnasia e deporte ata o golpe de estado en xullo de 1936, e durante a guerra tivo que retirarse do traballo e dedicarse a bordar roupa. As mulleres quedaron apartadas do deporte e en 1939 o franquismo prohibiu o atletismo ás mulleres co argumento de que as masculinizaba. Pouco despois sufriu o fusilamento do seu marido, Manuel Pina, quen foi asasinado nas tapias do cemiterio da Almudena, en Madrid en 1942. Ambos se coñeceron esquiando coa Sociedade Peñalara. Moles, quen se mantivo a favor da República durante toda a súa vida, só empezou a ser recoñecida anos despois da ditadura, faleceu en Madrid en 1987 e conta cun polideportivo co seu nome en Vicálvaro. En 2017 Ignacio Ramos recolleu a súa biografía no libro ' Margot Moles, a gran atleta republicana'. «Contribuíu de maneira fundamental á liberación da muller no deporte. Coa súa irmá Lucinda foi a primeira en practicar atletismo no país, popularizou a natación feminina en Madrid...», enumera a súa contraportada.  (Artigo de Judith Romero no xornal  "O Correo Galego"  e traducido ó galego por A. F. M, responsable deste blog).

Exposición das Palmeiras de Pontevedra 2017

 Historia, nome das árbores, plano coa ubicación ... Ver documento completo.

Flora nemoral

A flora nemoral é un anticipo á primavera que nos avisa do cambio de estación e que enche o solo das nosas fragas de vistosas cores e agradables arrecendos.

Nemoral é un adxectivo que fai referencia aos bosques caducifolios. Á flora nemoral pertencen todas aquelas plantas que medran no sotobosque e polo tanto adaptadas aos ciclos de perda de folla das árbores dominantes. Corresponde, logo, a climas temperados con períodos de xeadas curtos. O bosque de ribeira, pola súa situación nas marxes dos ríos, posúe as características axeitadas para ser un dos ecosistemas que máis plantas nemorais acolle. Estas plantas son con frecuencia anuais e son as primeiras en aparecer sobre o manto de follas que deixaron as árbores despois do outono. Teñen así adaptada a súa fenoloxía á estacionalidade do ecosistema, florecendo antes da primavera e aproveitando a insolación que penetra entre as pólas das árbores. Algúns insectos teñen adaptados os seus ciclos vitais para facer coincidir a eclosión dos seus ovos co florecemento destas plantas, polo que se aproveitan, sen apenas competidores, dos recursos que ofrece a flora nemoral, que á súa vez se beneficia dos insectos ao ser polinizada. Porén, as herbáceas non son as únicas plantas que adiantan a súa floración; ameneiros, salgueiros e abeleiras botan as súas flores antes que as follas, polo que optimizan a polinización, a través do vento, cando existen menos obstáculos.

Clica na imaxe para ver algunhas

Ver díptico completo da Flora Nemoral dos ríos Galegos

Plantas exóticas transforman os ecosistemas acuáticos

 

Fauna invasora: Especies que ameazan a fauna galega

 

Flora do río Gafos

 

Xogos populares

 

Letra de 200 cantigas galegas con ligazóns para poder escoitalas

 

Carrasco e toxo

Erica, coñecidas como uces, urces ou carrouchas, é un xénero de fanerógamas que inclúe unhas 700 especies da familia Ericaceae. Son plantas resistentes á seca, á acidez edáfica e aos lumes. Son moi comúns en Galicia e en xeral na Europa atlántica, formando parte da matogueira, mesturándose con toxos e outros matos, e formando as uceiras, unha das paisaxes e ecosistemas máis representativos da zona.

Reciben moitos outros nomes comúns galegos como: torgas, breixos, carrascos, carrascas, queirogas etc., moitos deles comúns a outras especies dos xéneros relacionados Calluna e Daboecia.

 

"Billy o Neno" - O foraxido máis famoso do lonxano oeste

 O foraxido  Billy o Neno morreu o 14 de xullo tiroteado polo que fose o seu amigo da infancia, o shériff  Pat  Garrett, nun rancho de  Fort  Sumner. Polo menos iso é o que conta a versión oficial... 

Aconeceu en "Fort  Sumner" , Novo México, 14 de xullo de 1881. 

A noite era calorosa e había lúa chea. De súpeto, un disparo efectuado por  Pat  Garrett, shériff de Lincoln (Novo México), abatía ao seu amigo da infancia  Billy o Neno, que tan só puido articular estas palabras en español: "Quen é?".

Nacido o 23 de novembro de 1859 en Nova York, Henry  McCarthy, nome real de  Billy o Neno –aínda que outras fontes din que se chamaba  Willian  Booney–, emigrou coa súa familia cando tiña tres anos a  Kansas City, nos recentemente colonizados estados do Oeste. Por esa época,  Kansas City era un lugar moi violento polo que a nai de  Billy decidiu deixar a cidade para establecerse en  Silver City cando o seu pai atopou a morte nun duelo e a ela diagnosticáronlle tuberculose.

PRIMEIROS DELITOS: Aos doce anos,  Billy empezou a frecuentar os salóns da cidade e coñeceu a George  Schaefer, máis coñecido por "Chapeu Jack". George era un xogador e un delincuente de pouca sonada que tras roubar nunha lavandería chinesa fuxiu deixando tirado a  Billy co botín do roubo, do cal foi acusado. Tras ser posto liberdade condicionada, o día do xuízo  Billy fuxiu por unha cheminea converténdose deste xeito nun fóra da lei.

O 18 de agosto de 1877, e con tan só 17 anos de idade,  Billy matou por primeira vez a un home. A súa vítima foi un ferreiro de  Fort Grant chamado Frank " Windy"  Cahill, un inmigrante irlandés que era o típico matón de pobo que gozaba meténdose cos máis débiles.

A VINGANZA DE "OS REGULADORES":  A partir de entón, os actos criminais de  Billy foron en aumento, e tras matar e roubar a tres indios, a súa seguinte vítima sería o shériff William  Brady. Este fora subornado por un grupo de poderosos avogados e especuladores chamados " The  Rising  of Santa Fe" para que asasinase a John  Tunstall, un rancheiro inglés que, xunto aos seus socios Alexander  McSween e o gandeiro John  Chisum estaban envolvidos nunha guerra polo monopolio do comercio gandeiro no condado de Lincoln.  Billy fora empregado por  Tunstall como vaqueiro e cando este foi asasinado, o 18 de febreiro de 1878,  Billy uniuse a unha banda chamada "Os reguladores", un grupo de vaqueiros legalmente constituídos, liderados polo capataz de  Tunstall, Dick  Brewer, quen xurara vingar a morte do seu patrón. Foi entón cando "Os reguladores" comezaron a asasinar a todos aqueles sospeitosos de estar envoltos na morte de  Tunstall.

O 1 de abril de 1878,  Billy ideou, e levou a cabo, un plan para tender unha emboscada e acabar coa vida dun os principais involucrados, o shériff de Lincoln William  Brady. Co fin de terminar co conflito no condado de Lincoln, o recentemente nomeado gobernador de Novo México,  Lew Wallace, ofreceu unha amnistía para todos os implicados excepto para  Billy, considerado o inimigo público número uno. Por conseguinte, o Goberno de Estados Unidos emitiu unha orde para capturalo vivo ou morto e xulgalo polos delitos cometidos.

O SHÉRIFF  PAT  GARRETT: No ano 1880, un amigo da infancia de  Billy,  Pat  Garrett, foi nomeado shériff do condado de Lincoln.  Garrett iniciou unha campaña persoal para capturar a  Billy o Neno e á súa banda, que culminou co arresto de  Billy en decembro dese mesmo ano. Tras ser condenado á forca na localidade de  Mesilla (Novo México),  Billy logrou escapar da prisión despois de asasinar aos dous  alguaciles que lle custodiaban.

Na súa fuxida, o mozo foraxido refuxiouse no rancho do seu amigo Pete  Maxwell, en  Fort  Sumner, onde foi acurralado polos axentes de  Garrett. E foi neste punto cando xurdiron dúas versións diferentes do acontecido. A que afirma que durante o tiroteo entre  Billy e  Pat  Garrett, o bandido foi ferido  mortalmente e, tras unha longa agonía, morreu desangrado. E a que sostén que un só disparo de escopeta no estómago matou a  Billy, que trataba de  escabullirse ao amparo da escuridade da noite.

Billy o Neno non viviu para cumprir os 22 anos, con todo a súa figura pasou a ser unha das máis lendarias do Oeste americano, reforzada polas teorías da conspiración que manteñen que  Billy o Neno non morreu aquela noite, senón que todo foi unha farsa para que puidese escapar e cambiar de vida. Esta teoría baséase en que  Jesse Evans, un pistoleiro involucrado xunto á súa banda no asunto de  Tunstall e desaparecido desde 1882, reapareceu moitos anos despois, en 1948, e afirmou que dos bandidos que participaron na guerra do condado de Lincoln quedaban aínda tres con vida: el mesmo, Jim  McDaniels e  Billy o Neno, que se escondía en  Texas baixo o nome de  Ollie  P.  Roberts. Por tanto, no aire queda esta pregunta: "Morreu  Billy o Neno durante o tiroteo de  Fort  Sumner ou logrou escapar e viviu baixo unha identidade falsa?".  

A Cúpula da Rocha

 A Cúpula da Rocha ou o Domo da Rocha  é un monumento islámico situado na cidade vella de Xerusalén, no centro do Monte do Templo. Os musulmáns cren que a rocha que se atopa no centro da cúpula é o punto dende o cal Mahoma ascendeu aos ceos para se reunir con Deus, acompañado polo anxo Gabriel. En honra a devandito episodio da vida de Mahoma, foi construído o edificio entre os anos 687 e 691 polo noveno califa, Abd al-Malik.

Os credos xudeu e cristián afirman que ese lugar foi onde Abraham estivo a piques de sacrificar ao seu fillo Isaac por orde de Xahveh e onde Xacob viu á súa vez a escaleira ao ceo, segundo os relatos da Xénese. O islam recolle tamén a tradición do sacrificio de Abraham, aínda que na versión islámica o fillo non era Isaac senón o primoxénito, Ismael. Segundo a tradición xudía desde esta primeira pedra construíuse o mundo. Alí foi erixido o Sanctasanctórum, a parte máis sacra do templo de Xerusalén.

Sen cambios esenciais durante máis de trece séculos, a Cúpula da Rocha segue a ser un dos máis preciosos e duradeiros tesouros arquitectónicos do mundo.

Tecnicamente, a Cúpula da Rocha non se considera unha mesquita, mais si é un lugar de culto para o islam. Xunto ao Domo da Rocha, coa súa cúpula dourada, no extremo sur da chaira, atópase a Mesquita de Al-Aqsa coa súa cúpula prateada, e anexa ao Domo da Rocha atópase a Cúpula da Cadea. Tamén se adoita chamar erroneamente Mesquita de Omar á Cúpula da Rocha.

O significado deste sitio abrolla tradicións relixiosas monoteístas ligadas coa rocha á que preserva a cúpula dourada: coñecida como a "Rocha Fundacional", a mesma é considerada un importante punto de referencia polos monoteístas.

As cariátedes

 A cariátide é unha figura feminina esculpida, con función de columna ou pilastra, cun entaboamento que descansa sobre a súa cabeza. O máis típico dos exemplos é a Tribuna das Cariátides no Erecteion (a imaxe deste artigo) un dos templos da Acrópole ateniense.

O seu nome quere dicir habitantes da cidade de Caria , na Laconia, e vén, segundo é dito, de que sendo esta cidade aliada dos persas durante as Guerras Médicas, os seus habitantes foron exterminados polos outros gregos e as súas mulleres foron convertidas en escravas, e condenadas a levar as máis pesadas cargas, sendo estas representadas como tales nas columnas dos edificios.

En 1550, Jean Goujon (arquitecto e escultor do rei Henrique II de Francia) tallou unhas cariátides no Louvre, que sosteñen a plataforma dos músicos na sala dos gardas suízos (actualmente chamada das Cariátides). Goujon só coñecera as cariátides do Erecteion mediante inscricións e nunca vira as orixinais.

Cando a figura empregada como columna é masculina, chámase atlante ou telamón. Ver na wikipedia

De que están feitas as estrelas? A composición química das estrelas

 A fascinación polas estrelas non é algo novo para a humanidade: en todas as culturas difundíronse incontables mitos sobre elas. Con todo, á hora de pescudar a súa composición química os humanos demos algúns  tropezóns durante o camiño. Non foi ata hai apenas 100 anos que unha astrónoma inglesa deu coa resposta adecuada. Ata 1925 pensábase que a composición química das estrelas era a mesma que a dos planetas, pero a tese doutoral de Cecilia  Payne desvelounos por fin de que están feitas as estrelas.

PRINCIPAIS ELEMENTOS QUÍMICOS NO UNIVERSO

As estrelas son grandes corpos celestes compostas de plasma a altísimas temperaturas, que manteñen unha forma esférica grazas á súa propia forza de gravidade. A enerxía emitida polas estrelas é tan alta que, desde a Terra, aínda a millóns de quilómetros de distancia, podemos velas brillar.

Pero de que están feitas as estrelas? Por que brillan tanto? A composición química das estrelas é sobre todo hidróxeno e helio en estado  gasoso e son precisamente estes elementos químicos os responsables da súa alta enerxía e, por tanto, do seu brillo.

Ademais, as estrelas tamén teñen unha pequena porcentaxe doutros elementos químicos, que están presentes tamén no resto do universo. Por exemplo, na composición química das estrelas tamén se rexistraron pequenas cantidades de nitróxeno, ferro ou carbono.

FORMACIÓN DE ELEMENTOS QUÍMICOS NAS ESTRELAS

Como comentamos, os principais elementos químicos das estrelas son hidróxeno e helio. Saber como se forman os elementos químicos nas estrelas axudarache a entender por que emiten enerxía. E non só iso, senón que tamén che permitirá distinguir os diferentes tipos de estrelas, como che explicaremos máis abaixo.

Mediante procesos de fusión nuclear, as estrelas consomen hidróxeno e transfórmano en helio. Grazas a iso, emiten unha gran cantidade de enerxía química en forma de radiacións electromagnéticas.

A maioría das estrelas están demasiado lonxe de nós para que nos alcance pouco máis que unha luz  titilante pero podemos ver claramente os efectos desta enerxía química na nosa estrela máis próxima, o Sol, cuxa enerxía nos outorga a luz e a calor necesarios para a vida.

Pero a formación de elementos químicos nas estrelas non queda aí. Ao contrario, as estrelas pasan por diferentes fases, nas cales predomina un ou outro elemento, o que dá lugar a diferentes tipos de estrelas.

A EVOLUCIÓN QUÍMICA DO UNIVERSO: CANTOS TIPOS DE ESTRELAS HAI?

Aínda que as estrelas poden clasificarse segundo diferentes criterios (como a súa temperatura e luminosidade, a súa gravidade ou a súa lonxevidade), neste artigo imos centrar na evolución química das estrelas. É dicir, veremos as diferentes fases polas que pasa unha estrela ao longo da súa vida e que elementos químicos protagonizan cada fase.

Protoestrella: Para empezar, as estrelas empezan a desenvolverse como  protoestrellas. Nesta fase, as nubes de hidróxeno e helio empezan a contraerse, de modo que aumenta a súa densidade e temperatura. Normalmente fórmanse varias estrelas á vez en grupos chamados cúmulos. Canta máis masa ten a estrela, máis rapidamente evoluciona. Para que te fagas unha idea, unha estrela do tamaño do Sol tarda ao redor de 100 millóns de anos en pasar desde  protoestrella a estrela da secuencia principal.

Estrela da secuencia principal: Esta é a fase na que as estrelas pasan a maior parte da súa vida e na que teñen lugar os procesos de fusión nuclear do hidróxeno en helio. Por este motivo, a medida que vai pasando o tempo, vai aumentando a proporción de helio no núcleo da estrela, á vez que o fan a súa temperatura e luminosidade.

Hai diferentes tipos de estrelas dentro desta fase. Se te preguntas que tipo de estrela é o Sol, gustarache saber que se trata dunha anana amarela cuxa temperatura rolda os 6000  K. Cada segundo o Sol transforma aproximadamente 600 millóns de hidróxeno en helio.

En función da masa da estrela, esta consome o combustible do seu núcleo con máis ou menos rapidez. Tendo isto en conta, espérase que o Sol viva 10 mil millóns de anos.

Xigante vermella: A medida que o hidróxeno do seu núcleo se esgota e aumenta a proporción de helio, as estrelas vanse achegando ao final da súa existencia. Empezan a utilizar helio como combustible, o que provoca unha expansión da súa capa externa,  a estrela convertese nunha xigante vermella.

Colapso da estrela: Cando a xigante vermella esgota tamén o seu combustible de helio, volve contraerse, o cal fai que aumente en gran medida a temperatura do núcleo. Nesta fase fórmanse elementos químicos máis pesados, como carbono,  neón, osíxeno ou silicio. A estrela expulsa parte da súa capa externa, formando unha  nebulosa e contribuíndo á formación de novas estrelas.

Nesta fase, a evolución química da estrela pode variar. Se queda un núcleo denso do tamaño dun planeta, coñécese como anana branca. Con todo, se é unha estrela o suficientemente masiva pode converterse mesmo nun buraco negro.

Morte da estrela: Chega un momento no que a anana branca consumíu toda a súa enerxía. Entón deixa de brillar e convértese nunha anana negra. É dicir, unha estrela apagada.

De novo, a masa da estrela condiciona a súa evolución química. As estrelas moi masivas seguen crecendo ata que non poden soportar a súa propia masa. Nese momento colapsa repentinamente, converténdose nunha  supernova. A explosión dunha  supernova maniféstase moi notablemente. Mesmo a primeira ollada pode verse un resplandor nun lugar onde non había nada, parecendo que naceu unha estrela nova.

Para terminar, que pasa coas estrelas que morreron? Os restos das estrelas e as capas externas das que se desprenderon conteñen elementos químicos pesados. Estes reutilízanse nunha especie de reciclaxe espacial e contribúen á formación de novas estrelas ou mesmo novos planetas. Como podes ver, a evolución química do universo desempeña un papel esencial na existencia de todos os corpos celestes.

Artigo traducido de Zschimmer & Schwarz.

A orixe do nome Pontevedra

Segundo explica Xesús Portas Ferro, “en case todos os documentos latinos dos séculos XII e XIII, o nome da vila aparece nas formas Ponteveteri e Ponte Veteri” porque os escribáns estaban calcando no seu latín unha construción romance herdada do latín vulgar. Ademais, engade que “nos documentos escritos en galego aparece soamente a forma romance Pontevedra” e, de feito, na lingua falada “o burgo nunca tivo outro nome ca o de Pontevedra”.

O topónimo Pontevedra deriva do latín PONTEM VETERAM, que significa “a ponte vella”. Refírese, polo tanto, a unha ponte que xa era antiga cando lle deron ese nome que chegou ata nós.

A orixe do nome Lérez é un misterio. Aparece con pequenas variantes en textos medievais, xa desde o  século X (910, 916…). Sabemos que vén de moi antigo e sabemos que non ten orixe no latín. É case seguro que forma parte do herdo que chegou ata nós desde as linguas indoeuropeas, anteriores ao latín.

O nome do barrio pontevedrés do Burgo ten, como Pontevedra, un significado transparente; quere dicir “arrabalde, barrio”. Vén do latín vulgar BURGUS, e este do xermánico BŬRGS que viña sendo “cidade pequena”, “forte”. 

Hai outras Pontevedras en Negreira e na Gudiña. Ámbalas dúas preto de leitos fluviais. A primeira a uns metros do río Tambre e a segunda á beira do Pereiro.

Turoqua e a Vía XIX

Turoqua sería unha mansio ubicada perto da vía XIX. Serviría para a vixiancia, mantemento e dar acougo a transeúntes. Arqueólogos e historiadores contan que debeu ser un importante foco comercial debido aos materiais importados que se atoparon nalgúns castros da comarca (Mourente, S. Cibrán, Salcedo, Campañó, Verducido, Lérez, Maúnzos).

Os miliarios atopados no eixo norte sur axúdannos a imaxinar o poboamento destes lugares hai uns 1.800 anos: O de Hadriano en Salcedo (134), o de Maximino e Máximo en Tomeza (ano 238), o de Caracalla (214) en Alba e o de Magencio (350), en Cerponzóns.

Mentres durou o imperio romano, mantívose a infraestrutura de comunicacións uns cantos séculos máis. Despois, aquela vella Turoqua foi esmorecendo, como tamén o comercio, a seguridade, os coñecementos técnolóxicos, etc.  

Deixou de ter sentido e a xente optou por vivir nos poboados darredor, onde era máis doado cultivar e subsistir. A cidade desaparece, estímase que durante máis de 6 séculos.

VÍA XIX 

Ao chegaren ao noroeste peninsular, os romanos utilizan vellos camiños preexistentes ou naturais, como a famosa depresión meridiana, que percorre o sur do país tocando os vértices interiores das Rías Baixas.

Desde Bracara Augusta dirixíase ata Lucus Augusta e de ahí a Asturica Augusta. Braga, Lugo e Astorga. As tres capitais do noroeste romano. En total 299 millas, case 500 km.

Segundo parece, a vía chega á actual Pontevedra acompañando o río Tomeza ou dos Gafos, que deixa para continuar polo Gorgullón, Peregrina, Soportais, e chega á ponte por Real, seguindo cara ao norte pola Santiña, Alba e Cerponzóns.

Ata o século XII non volvería a rexurdir o comercio terrestre e marítimo. Con el renace o núcleo urbano no que hoxe vivimos nós.

Os alxibes esquecidos da India - O " CHAND BÂORI" - Unha esqueira ó inframundo

Na India, e máis concretamente nos estados de  Rajasthan e  Gujarat, o problema da escaseza de auga é bastante significativo. As zonas das lindes do deserto de  Thar caracterízanse polos seus  monzóns estacionais, unha auga que despois desaparecerá practicamente por completo debido ás altas temperaturas -unha máxima de 52,8 º C en xullo- e a un chan  limoso que non estanca a auga. Deste xeito, xurdiu a necesidade de idear unha solución para recoller o líquido vital: os alxibes. Dado que a auga xoga unha parte moi importante na mitoloxía hindú, como un límite entre o ceo e a terra coñecido como  tirtha, os alxibes graduados non só eran fontes para beber, senón que tamén eran utilizados como santuarios para bañarse, orar e meditar.

Os primeiros alxibes graduados datan de 550 d. C., pero os máis famosos foron construídos ata ben entrado o  medioevo. Estímase que na India se edificaron aproximadamente 3.000 alxibes en dous estados do norte, dos que aínda se conservan centos deles. Para que vos fagades unha idea, só en Nova  Dheli hai máis de trinta. 

A arquitectura dos alxibes graduados varía dependendo da zona na que foron construídos. Dous tipos dos máis comúns son os estanques abertos ao aire libre, de pouca profundidade; e os que teñen un pozo profundo e estreito, protexidos pola luz solar mediante teitados.

Os alxibes divídense en categorías similares en función da súa escala, deseño, materiais e forma: poden ser rectangulares, circulares, ou mesmo en forma de “ L”; pódense construír a partir de albañilería, entullos ou ladrillo e teñen un máximo de catro entradas separadas. Con todo, non hai dous alxibes idénticos.                                      

O " Chand  Bâori", un dos máis profundos e grandes que poderemos atopar non só na India, senón no mundo enteiro. Está situado nun pobo chamado  Abhaneri, no estado de  Rajasthán.

Edificouse no século IX e está formado por 3.500 chanzos repartidos en 13 niveis ao longo de 30 metros de profundidade. Ambas as construcións foron edificadas baixo a man do rei  Chand, aínda que se conta que se construíu nunha soa noite polas pantasmas e que se cimentaron tanto chanzos de maneira, que se se nos caese unha moeda ao fondo sería case imposible volver atopala.

Aínda que na India existen máis pozos deste tipo, poderemos distinguir facilmente o  Chand  Baori dos demais debido a que na planta superior do mesmo atoparemos unha ampla galería con múltiples arcadas. Devanditos arcos dan acceso a unhas espectaculares vistas ao interior do pozo e aos miles de chanzos que son utilizados para subir e baixar polo seu interior. Devanditos chanzos atópanse unidos por múltiples terrazas, que se conectan entre si.

“ Bâori” é como se coñece aos pozos ou alxibes graduados que contan con varias terrazas unidas por tramos de escaleiras que conectan os seus distintos niveis de profundidade, servindo por tanto para fins relixiosos ou espirituais, con diversos templos anexos, como para abastecer á poboación de comida e auga durante a época seca.

Xa no interior darémonos conta que a verdadeira forma do pozo  Chand  Baori é de cono investido. Nun dos lados construíronse varios templos onde se realizaban rituais e cerimonias; e unha serie de habitacións, que servían como servizos e comedores.

Ao construírse con chanzos, a comunidade india podía chegar ata as augas subterráneas máis  facilmente e administrar as súas posesións á súa libre disposición. Desta maneira, a poboación garantíase o abastecemento de auga ou comida en épocas de necesidade. Sen dúbida unha intelixente e práctica solución que acabou sendo unha gran obra arquitectónica.

A Torre de Pisa

A Torre Inclinada de Pisa é o campanario da catedral de Pisa. Foi construída para que permanecese en posición vertical pero comezou a inclinarse axiña se iniciou a súa construción en agosto de 1173. A altura da torre é de 55,7 a 55,8 metros desde a base, o seu peso estímase en 14.700 toneladas e a inclinación de 5,5° estendéndose 4,5 m da vertical. A torre ten 8 andares, unha base de arcos cegos con 15 columnas, 6 niveis cunha columnata externa e remata nun campanario. A escaleira interna en espiral ten 294 chanzos.

O goberno de Italia solicitou axuda o 27 de febreiro de 1964 para previr o seu derrube, e o 7 de xaneiro de 1990 foi pechada ao público como medida de seguridade. Recentemente foi realizado un traballo de reconstrución para tratar de reducir o ángulo de inclinación. Volveuse a permitir a entrada ao público o 16 de xuño do 2001, logo da finalización de dez anos de traballo.

Historia. Despois que a terceira planta foi construída en 1178, a torre inclinouse cara ao norte, debido a uns cimentos débiles (tres metros), nun subsolo inestable. O deseño desta torre era imperfecto desde o seu comezo e a súa construción cesou durante un século, debido ás guerras entre os pisanos e os estados veciños. Este lapso de tempo permitiu ao chan asentarse, doutro xeito a torre colapsaría.En 1272 a construción foi retomada por Giovanni dei Simone, arquitecto autor do camposanto. Engadíronse entón catro novas plantas as que foron construídas con certo ángulo con obxecto de contrarrestar a inclinación. A construción detívose novamente en 1284 tras a derrota de Pisa por parte dos xenoveses na batalla de Meloria. Só en 1372 Tommasso dei Andrea Pisano construíu a última planta (o campanario) e as campás foron instaladas. Considérase que a súa intervención combina armónicamente os elementos góticos do campanario co estilo románico da torre. As campás son sete, correspondendo cada unha a unha nota da escala musical; a maior delas foi instalada en 1655. Con todo, tras a conclusión do campanario, a torre empezou a inclinarse, esta vez cara ao sur.

En 1838 o arquitecto Alessandro Della Gherardesca escavou un camiño ao redor da torre para facer visible a base. Isto causou unha inundación da base e de novo un incremento da súa inclinación.

En 1934 Benito Mussolini ordenou colocar a torre en posición vertical, polo que se verteu cemento na súa base, para evitar filtracións. O resultado foi inesperado, a torre afundiuse aínda máis na terra reblandecida. 

Durante a Segunda Guerra Mundial a armada dos Estados Unidos destruíu todas as torres próximas en Pisa debido á ameaza que supuñan os francotiradores desde esas posicións. Programouse a voadura da torre inclinada, pero unha orde de retirada no último instante salvouna da destrución.

O 27 de febreiro de 1964, o goberno de Italia pediu axuda para previr a caída da torre. Un conxunto de enxeñeiros, matemáticos e historiadores asignouse ao proxecto e debateron sobre os métodos de estabilización nas Illas Azores. Tras dúas décadas de traballo, a torre foi pechada ao público en xaneiro de 1990.

Logo dunha década de esforzos de reconstrución e estabilización, a torre foi reaberta ao público o 15 de decembro de 2001. Moitos métodos  se propuxéron para estabilizar a torre, incluíndo engadir 800 toneladas métricas de chumbo de contrapeso. A solución final para corrixir a inclinación foi eliminar 38 m³ de terra da zona inferior á base. A torre foi declarada estable para polo menos outros 300 anos.

Abrótega ou agucios nas Fachas de Castelo

As fachas son uns longos paus de madeira, normalmente de piñeiro, de ata dez metros de altura, recubertos case na súa totalidade por distintas capas de talos dunha planta chamada abrótega ou agucio (gamón ou vara de San José en castelán). A súa elaboración é moi traballosa, xa que para cada facho empréganse entre cinco e sete mil talos.

A queima das fachas é unha tradición declarada de Interese Turístico de Galicia que se celebra na pequena localidade de Castelo (Taboada-Lugo) desde tempos inmemoriables. Aínda que perdurou no tempo, a súa función resulta hoxe día un pouco dubidosa. Algúns estudiosos explican que esta tradición podería ser unha forma de comunicación entre os antigos poboados castrexos, aínda que podería formar parte tamén de certos rituais máxico-relixiosos. A tarde do ritual levan os fachos ata o castro e dispóñense cravadas en círculo sobre o seu bordo. Pola noite, todo o mundo é chamado á festa con foguetes disparados desde o castro. Co aceso das fachas, o Castro convértese nun extraordinario espectáculo que se divisa desde toda a contorna. Ver máis 

Grandes ideas da astronomía

O Papagaio - Xuño 2020

Xuño

Revista que por motivos do confinamento pódese ver en  formato dixital.  Ver a  do mes de maio - Ver a do mes de abril

Persoeiros do Museo de Pontevedra

Perfecto Feijoo
Xosé Filgueira Valverde
Francisco de Goya y Lucientes
Casto Méndez Núñez
Manuel Quiroga Losada
Alfonso Daniel Rodríguez Castelao
Francisco Javier Sánchez Cantón
Frei Martín Sarmiento
Ramón Mª del Valle-Inclán
José Otero Abeledo, Laxeiro
Casto Sampedro Folgar
Francisco Zagala

As árbores dun cole

O Papagaio 8 - May 4, 2020

Estrilicia ou "Ave do Paraíso"

Estrilicia ou Ave do Paraiso

A estrilicia ou ave do paraíso, Strelitzia reginae Bank , é unha especie de planta anxiosperma (monocotiledónea) da clase das liliópsidas, subclase das zinxibéridas, orde das zinxiberales e familia das estrelitziáceas. É unha planta herbácea, rizomatosa, orixinaria de Suráfrica e amplamente cultivada en xardíns en rexións tropicais e subtropicais pola beleza das súas flores. Tamén coñecida como "Ouro de Mandela" 

As árbores da fraga

Estaba o acivro

de garda na fraga,

pasou o carballo

e non lle dixo nada.

Chegou o eucalipto

á porta petar,

o acivro de garda

non o deixou pasar.

Entrou o bidueiro

e máis o salgueiro,

tamén o cerquiño

e o ameneiro.

Pasou o pradairo

seguido do freixo,

tamén a abelaira

e o castiñeiro.

Logo entrou o buxo

e máis a sobreira,

despois veu a faia

xunto coa ulmeira.

-Vaite eucalipto

non insistas máis

que aquí na fraga

non podes entrar.

(Xosé Lois Seixo Fernandez)

As Nosas Senlleiras

Fichas de árbores nun traballo de Poteciencia

Celeste Martíns Caeiro

Celeste Martins Caeiro, a muller que deu o nome á Revolução dos Cravos. De nai galega, era a máis nova de tres irmáns e case non coñeceu o pai, que os abandonara. En 1974, Celeste Caeiro ten 40 anos, traballa no restaurante o Franjinhas na rúa Braancamp en Lisboa  e vive nun cuarto que alugara no Chiado.   Contan que o restaurante fora inaugurado un ano antes, precisamente a 25 de abril de 1973, e ten previsto conmemorar o seu primeiro aniversario nese día ofrecendo flores á clientela. O xerente tiña comprado cravos vermellos e tíñaos no restaurante, cando soubo que a revolución estaba na rúa. A xente empregada é enviada para as súas casas: "Levem as flores para casa, é escusado ficarem aqui a murchar". Celeste colle o metro para o Rossio e encontra os tanques. Aproximouse a un deles para preguntar que pasaba. Un dos soldados pediulle un cigarro, mais Celeste non tiña. “Se quiser tome; um cravo oferece-se a qualquer pessoa”. O soldado cólleo e pon a flor no cano da espingarda. O xesto foi visto por outros soldados e imitado. No camiño a pé, para o Largo do Carmo, Celeste foi ofrecendo carvos e os soldados foron colocando eses cravos en máis canos de máis espingardas.  Así o recorda a historia.

a

Tesouro. história 25 abril de Ana Paiva

Lúas do noso Sistema Solar

Todos sabemos (máis ou menos) cantos planetas hai no Sistema Solar , pero....e Lúas? , pois o total neste momento é de 167 , contando unas cantas que están por confirmar de Xúpiter e Saturno; con nomes tan curiosos como :  Megaclite,Pandora,  Mundilfari, Cupido,  Desdémona,Próspero,  Julieta, Sao ou  Trínculo. A estas hai que engadir as 7 Lúas dos planetas ananos , 4 delas de  Plutón.Así serían en total 174,pero o número non para de crecer!

As árbores da cidade (Pontevedra)

Cando entremos na portada para avanzar nas páxinas hai que darlle a frecha que ten no centro á dereita .

Por exemplo na páxina 4 saen os autores do libro.

Os segredos das árbores

Avifauna do río Gafos

Vocabulario do bosque

Abrollar de raíz ou de cepa: capacidade que teñen algunhas plantas de producir abundantes abrollos ou varas procedentes da  raíz, talo ou cepa, unha vez que foron cortadas ou mutiladas. 

Apeas: tronco ou anaco de tronco de diámetro pequeno que pode  servir para valos, cerramentos ou esteos das galerías de minas. 

Bugallo: atrofia dos tecidos do talo en forma globosa motivada  pola presencia dun parasito (insectos ou ácaros). É bastante  común nos carballos ou especies do xénero Quercus. 

Caducifolia: planta que tira as follas no período frío. 

Calcario: solo ou terreo con abundancia en rochas ricas en carbonato cálcico. 

Cepa: parte do tronco da árbore que está dentro da terra e unida  directamente ás raíces. 

Cortiza: casca arrincada da sobreira e en disposición de aproveitarse. 

Devesa: terreo xeralmente acoutado, con poucas árbores e que  ten como aproveitamento principal o pasto para o gando. 

Endémica: especie propia exclusivamente dun país, cordilleira, illa, etc. 

Envés: cara inferior do limbo da folla. 

Estival: relativo ó período de verán. 

Estomas: aperturas microscópicas na epiderme para realizar intercambios de gases entre a planta e o exterior. 

Face: cara superior do limbo dunha folla. 

Follaxe: conxunto de follas das árbores. 

Forraxe: alimento verde ou seco que se lle dá ó gando para a súa  alimentación. 

Monte baixo: terreo cuberto de árbores ou plantas na súa maioría procedentes de abrollos de cepa ou raíz. 

Pecíolo: parte da folla que une o talo co limbo. 

Raíces principais ou primarias: aquelas que saen directamente do tronco. 

Raíces secundarias: aquelas que saen das primarias. 

Solana: zona da ladeira que recibe máis horas de sol e con máis intensidade. 

Sopa de letras sobre o clima I

"Contos" Osamu Dazai

Osamu Dazai é unha das figuras máis importantes da literatura xaponesa do século XX. Venerado no seu país de orixe, Dazai é considerado o perfecto retratista da dor existencial, unha dor que o levará ao suicidio con apenas 39 anos. Nesta colección preséntanse tres breves traballos representativos do seu labor artístico. Ver libro en PDF

"Luns ou Martes" Virginia Woolf

"Luns ou martes" é unha colección de relatos modernistas de Virginia Woolf publicada en 1921. Esta antoloxía está composta por algúns dos contos máis salientables de Woolf, onde combina o relato fantástico co modernismo. O propio título do libro provén dun razoamento ao pasar nun dos seus grandes ensaios, onde fala da "vida dun luns ou martes", para Woolf o núcleo do que ela considera ficción; é dicir, un estado onde o fantástico se mestura co ordinario, sen que cheguen a percibirse moitas diferenzas entre ambos.

Beneficios do Xadrez

O xadrez pode ser practicado cun ou varios obxectivos, dentro dos cales podemos destacar: a) Diversión e entretemento. b) Competición. c) Mellora da concentración, a memoria e a creatividade. d)Complemento á educación e formación de nenos e novos. Pero, independentemente dos obxectivos cos que as persoas practican o xadrez, a este recoñécenselle múltiples beneficios nas áreas do desenvolvemento da capacidade intelectual e das habilidades de intelixencia emocional. Moitos deses beneficios foron probados mediante diversas investigacións realizadas en varios países nas últimas décadas. Os beneficios da práctica do xadrez manifestáronse tamén como un melloramento do coeficiente intelectual e un melloramento no rendemento escolar da maioría dos nenos e mozos que o practicaron. A continuación preséntase un resumo dos beneficios da práctica do xadrez, fundamentado nas conclusións de diversos investigadores e recoñecidos autores.

  CAPACIDADE INTELECTUAL

 Atención e concentración: esta é unha das capacidades que máis rapidamente desenvolve o xadrez en quen o practican. O desenvolvemento dunha partida pode ser arduo, con múltiples alternativas e ter unha duración significativa. Unha desatención pode ocasionar a perda da mesma. Polo tanto, o xadrecista debe manter un altísimo grao de atención e concentración durante a mesma. Este melloramento na capacidade de concentración chégase a manifestar tamén noutras áreas de desempeño da persoa. Análise e síntese: Durante a partida de xadrez, o xogador enfróntase en cada xogada a múltiples alternativas e á necesidade de contestar á ameaza do contrario e a expor unha ameaza ao seu contrario. Iso fai que deba analizar múltiples alternativas de resposta e sintetizar cal é a máis apropiada, desenvolvendo á vez un pensamento crítico. Memoria: debido á multiplicidade de alternativas para cada xogada durante unha partida de xadrez e ao relativo curto tempo para escoller a mellor resposta, para o xadrecista a memoria é unha aliado moi importante. Moitas das repostas poden basearse na experiencia ou o coñecemento do xadrecista de posicións similares xogadas ou estudadas noutras partidas. Resolución de problemas e toma de decisións baixo presión: durante a partida, o xadrecista enfronta diferentes problemas para os que debe definir e aplicar unha estratexia de solución. Como o tempo é un factor limitante nas partidas de xadrez, deben tamén tomarse importantes decisións sobre a estratexia a seguir baixo presión de tempo. Creatividade e imaxinación: no xadrez non é suficiente con responder ás xogadas do opoñente ou tratar de seguir patróns de xogadas estudadas ou practicadas previamente. A fin de lograr vantaxes claras sobre o seu opoñente, o xadrecista debe imaxinar posicións distintas á que está presente no taboleiro e definir estratexias que lle permitan chegar a elas. O razoamento lóxico-matemático: o tipo de razoamento empregado no xadrez é similar ao utilizado nas matemáticas. Algunhas investigacións mostraron unha importante correlación entre a práctica do xadrez e o melloramento das habilidades lóxico-matemáticas nos nenos e novos.

  HABILIDADES DE INTELIXENCIA EMOCIONAL

 Control emocional: o desenvolvemento dunha partida de xadrez require dunha alto grao de control emocional. Un xogador non se pode deixar levar pola ira ou a frustración ante unha mala xogada realizada, pois podería non lograr recuperarse e perder a partida. Ante unha mala xogada propia, o xadrecista debe actuar de forma fría para que o opoñente non o perciba e definir unha nova estratexia para sobreporse ao erro. O xadrez tamén permite ao neno aprender a controlar os seus sentimentos de frustración ante a derrota e convertelos en enerxía positiva para enfrontar o próximo reto superando os erros cometidos. Sentido de transparencia: no xadrez requírese o seguimento dunha serie de regras cuxo incumprimento non é aceptable e é penalizado. Tampouco, o xogador pode botarlle a ninguén a culpa dos seus erros. Son as súas propias capacidades e accións as que determinan a súa desempeño. O xogador debe aprender a ser honesto e integro consigo mesmo e con quen lle rodean. No xadrez promóvese a honestidade e a integridade do xogador. Adaptabilidade: Durante o transcurso dunha partida preséntanse múltiples situacións inesperadas, que esixen ao xogador adaptar as súas estratexias dacordo á nova situación no taboleiro de xogo. Sentido de logro e autoestima: o xadrez é un combate mental no que para mellorar hai que empezar dominándose a si mesmo e ir subindo o nivel de xogo mediante estudo, esforzo, experiencia e práctica. A sorte non é un factor de importancia no xogo; é o melloramento das habilidades e o coñecemento do xogador o que lle fará mellor. Isto fai que conforme váiase mellorando no xogo váiase incrementando o autoestima da persoa e váiase tomando máis confianza para aprender e enfrontar outras situacións e campos de acción. Iniciativa: o éxito no xadrez require de moita iniciativa durante o desenvolvemento do xogo. Empatía: no xadrez é moi importante comprender a estratexia do opoñente e interpretar as súas emocións para anticiparse á súa estratexia e accións. Traballo en equipo e colaboración: a pesar de ser un xogo individual, en xadrez existen torneos que se xogan en equipos de 4 a 6 persoas. Nestes torneos o desempeño global depende de todo o equipo. Para ter éxito desenvólvese un traballo de colaboración entre todos os membros do equipo, previo ás partidas. Este mesmo sentimento de traballo en equipo e colaboración desenvólvese a nivel dos clubs de xadrez e as escolas nas que se practica. Tamén, é práctica común nos torneos de xadrez o que os xogadores analicen as partidas logo de finalizadas, o cal é un traballo exemplar de colaboración para o mejoramiento do opoñente.  - Ver manuais de Iniciación ó Xadrez

Manuais de Iniciación ó Xadrez

Xadrez Iniciación I

Xadrez Iniciación 2

Clica nas imaxes para ver os manuais.
Artigo relacionado:  Ver resumo das regras   - Beneficios do Xadrez