"Do gris ao violeta" .Persoeiras relacionadas con Pontevedra

Recomendacións lectoras Nadal 2020

Clicando na imaxe poderás ver as recomendacións de libros para Primaria

Ver todos os niveis en formato cataz (infantil, primaria, secundaria e adultos).

Ver outras recomendacións:  Biblodominicus  .

 

Contos do Avó Anxo para o seu neto Aldán

 Contos do avó Anxo para o seu neto Aldán.

Plantas útiles de Galicia

Clica na imaxe para ver o documento. Poderás atopar moita información das principais herbas (plantas), arbustos de utilidade que se usaron e se usan na mediña popular e non popular.  O seu índice principal é o seguinte:

Parte dunha flor

Especies

Principales maneiras de utilizar as plantas mediciñais

Receitas

Dicionario botánico

Terminoloxía

Bibliografía

12 de mulleres no calendario da Agrupación A. Bóveda.

Maruja Mallo

 MARUJA MALLO: Na véspera do día de Reis de 1902 nace en Viveiro a pintora Maruxa Mallo, unha muller pioneira na plástica mais tamén na vida, unha artista que reivindica a súa condición de muller irreverente e atrevida. Pertence a ese grupo de mozas que idean a performance de ir á Porta do Sol sen sombreiro, e que acaban recibindo insultos e mesmo agresións e de aí naceu o concepto ‘sensombreirismo’. Querían ser libres e transgresoras e conquistar o espazo público para as mulleres. Realizaban accións que tiñan moito de provocación para botar abaixo a imaxe submisa das mulleres. Foi a primeira, e única, artista que expuxo nas salas de Revista de Occidente… A súa obra réndelle culto á modernidade e á independencia das mulleres, o deporte…

Filomena Mato

FILOMENA DATO: En febreiro de 1926 fina na Coruña a escritora Filomena Dato, colaboradora xa desde o século XIX en xornais como A Monteira, onde é a única muller en nómina. En defensa das mulleres, o primeiro poema explicitamente feminista da nosa literatura. É un poema reivindicativo da muller, á que se lle concede a mesma valía que ao varón. Foi a Mantedora dos Xogos Florais de Lugo en 1900 e no seu discurso avogou pola igualdade de dereitos do home e da muller, ao mesmo tempo que reivindicou a instrución para esta. Nese mesmo sentido, en 1914 asina un Manifesto dirixido ao Ministro de Instrucción Pública para que modifique os estatutos da Real Academia Española co fin de que poida acoller mulleres no seu seo

Gertrudis G.

GERTRUDIS GÓMEZ DE AVELLANEDA: En marzo de 1814 nace en Cuba a escritora Gertrudis Gómez de Avellaneda, a primeira muller proposta para formar parta da Real Academia Española. Con pouco máis de vinte anos chega á Coruña e frecuentaba a biblioteca do Real Consulado, algo mal visto por ser a única muller. Foi acusada mesmo de atea simplemente pola súa afección á lectura. No 1840 trasládase a Madrid, alí publica Sab, considerada a primeira novela antiescravista da historia, once anos antes que a popular A cabana do Tío Tom da escritora estadounidense Harriet Beecher Stowe. Nela equipara a subordinación feminina coa escravitude. É autora tamén da novela Dos mujeres, onde apoia o divorcio como solución a unha unión non desexada.

Irene Gómez

IRENE GÓMEZ BASANTA : En abril de 1928 fina, con apenas 19 anos, Irene González Basanta, a primeira muller que xoga ao fútbol nos anos vinte do pasado século, sempre xogando entre homes. Dentro do mundo do deporte Irene González Basanta representa como poucas as pioneiras, a primeira dianteira, a primeira gardameta, a primeira capitá, a primeira en xogar nun equipo de homes e a primeira que deu o seu nome a un equipo deportivo, o Irene F. C. Dise tamén que foi a primeira muller que chegou a cobrar por xogar ao fútbol, no Ortigueira F. C.

Williaming F.

WILLIAMING FLEMING: En maio de 1857 nace en Escocia Williamina Fleming, unha das mulleres coñecidas como as “computadoras de Harvard”. Esta astrónoma traballadora no Harvard College Observatory catalogou máis de 10.000 estrelas e descubriu outras 300 estrelas variábeis, ademais de novas, nebulosas e ananas brancas. En 1899, Fleming recibiu un título de Conservadora do Arquivo de Fotografías Astronómicas en Harvard, tratándose do primeiro cargo institucional que se concedía a unha muller e en 1906, logrou unha praza honoraria na Royal Astronomical Society de Londres. Williamina, que sempre contou que o seu avó nacera na Coruña na batalla de Elviña, denunciou por escrito a inxusta brecha salarial entre homes e mulleres.

Elisa e Marcela

ELISA E MARCELA: O 8 de xuño de 1901, ás sete e media da mañá, casaron na coruñesa igrexa de San Xurxo as mestras Elisa Sánchez Loriga e Marcela Gracia Ibeas. Coñecéranse na Escola de Maxisterio e comezaran a traballar como mestras, na primavera de 1901 teceron un plan: Elisa transformaríase en Mario para poder así casar con Marcela. Logo do casamento retornan á escola de Dumbría, onde os veciños identificaron a Mario como Elisa. A prensa converteu o matrimonio entre dúas mulleres nun «matrimonio sen home» e as autoridades relixiosas, xudiciais e policiais iniciaron a súa persecución, polo que se viron obrigadas a fuxir primeiro a Portugal e logo a Bos Aires.

Rafaela Hervada

RAFAELA HERVADA: En xullo de 1917 nace na Coruña Rafaela Hervada, a primeira directora dunha radio no estado español. Foi a primeira muller licenciada en Dereito na cidade da Coruña. Aínda non tiña 17 anos (marzo de 1934) cando seu pai funda Radio Coruña, onde se podía escoitar tamén a voz dunha pioneira da radio, Nieves Navarro “Aquí EAJ41, Radio Coruña”. Cando Rafaela, Palela para as amizades, chega á dirección de Radio Coruña, que viña de emitir escasas horas pola tarde e a partir das dez da noite ata as 12, empezou a emitir as 24 horas e en frecuencia modulada. A ela tamén se lle debe a aposta da radio polos informativos, e as licenzas para emitir por FM os 40 principais. Contaba Palela que en 1949, Radio Coruña asociouse á Cadena SER...

MARIA V.

MARÍA VINYAL: En agosto de 1875 nace no Castelo de Soutomaior María Vinyals Ferrés, a Marquesa Vermella. Escritora, pintora, articulista, activista social e feminista, reivindicaba a igualdade de homes e mulleres e reclamaba o dereito ao voto feminino. Está considerada como unha das pioneiras na introdución do feminismo en Galiza. Pertenceu, durante a súa estancia en Madrid, á Agrupación Femenina Socialista. Desde a prensa e en conferencias defendeu sempre a necesidade de que as mulleres recibiran educación e defendeu tamén a incorporación da muller ao mercado laboral. De ideas moi avanzadas para a época, foi Vicepresidenta da Liga Sufragista de Mujeres Españolas.

Emilia P. B.

EMILIA PARDO BAZÁN: En setembro de 1851 nace na Coruña a escritora Emilia Pardo Bazán. Está considerada como unha das precursoras do movemento feminista. Ao longo da súa obra criticou a degradación e marxinalidade da muller e expresou o seu desexo de que as mulleres puidesen gozar dunha educación e unha formación intelectual igual que a dos homes. Conseguiu derrubar algúns muros que impedían o acceso das mulleres ao espazo público: investigou nas grandes bibliotecas nacionais, deu conferencias no Ateneo de Madrid e impartiu clases na universidade. E en todas as facetas do seu traballo visibilizou os problemas femininos e as inxustizas ás que se enfrontaban as mulleres.

CELIA RIVAS

CELIA RIVAS: En outubro de 1912 nace en Fisterra Celia Rivas Casais, a primeira muller camioneira no estado español. Con apenas 19 anos chega á Coruña para sacar o permiso para conducir camións e en abril de 1932 xa está conducindo un Chevrolet de catro toneladas que transporta peixe á Coruña e Vigo. En 1936 ela e as súas irmás mercan un autobús para realizar transporte de viaxeiros, mais prodúcese o golpe de estado e o autobús é incautado. Para non perder o seu vehículo Celia ofrécese voluntaria para transportar os soldados e asígnaselle a fronte de Mérida. Este traballo feito á forza convértea, moi probablemente, na primeira muller europea que participou nun conflito bélico como transportista.

ISABEL Z.

ISABEL ZENDAL: En novembro de 1803 Isabel Zendal Gómez partiu desde o porto da Coruña coa expedición que levaría a vacina da varíola a América, a denominada Real Expedición Filantrópica de la Vacuna. Este feito convértea na primeira enfermeira da historia en misión internacional, así recoñecida pola Organización Mundial da Saúde (OMS) en 1950. Foi Reitora na Casa de Expósitos da Coruña, do Hospital da Caridade, onde se acollía as nenas e nenos abandonados e depositados no torno. Ao seu cargo e coidado ían os 21 nenos expósitos portadores da vacina para realizar as campañas de vacinación por América Central e do Sur até o sur de Chile e posteriormente en Filipinas.

OLIVIA VAL.

OLIMPIA VALENCIA: Olimpia Valencia -nada en decembro de 1898- foi a primeira muller galega en obter a licenciatura en Medicina. O seu expediente académico conta con dezanove matrículas de honra e premio extraordinario de licenciatura. En xuño de 1931, Olimpia Valencia encabeza un chamamento de apoio aos candidatos galeguistas e en xuño de 1936 asina o manifesto de apoio a favor do si no Plebiscito do Estatuto. Os dous manifestos serían asinados só por mulleres. En febreiro de 1937 foi detida acusada de pertencer ao Partido Galeguista pasando varios días presa. As represalias faríanse patentes na súa consulta a onde moita xente deixaría de asistir.

Ver e descargar na páxina web

O Rei das Aves

Houbo unha vez, hai moito tempo, en que todos os paxaros do mundo se reuniron porque querían nomear un gobernante , e así, xuntáronse nunha asamblea para decidir quen de todos sería o Rei das Aves. 

Paxaro mosca

 - O Rei das Aves terá que ser aquel que poida voar máis alto, que para iso son os paxaros! -dixo unha águia (que xa se vía no máis alto do podium con coroa e todo).

E así foi como empezou unha gran competición por ver quen acadaba o posto máis alto. Os paxaros voaron, esforzáronse moito... batían as ás con todas as súas forzas para poder chegar moi arriba...

Así son as competicións...

Os voitres e as águias eran os primeiros, os mellores, ata que unha delas empezou a subir, un águia enorme, fermosísima... unha águia real! Chegou máis alto que ningunha outra.

Foi daquela cando ao verse gañadora, chamou polos demáis paxaros para anunciar que ela sería a raíña, pois estaba por enriba de todos eles...

Pero ollade o que aconteceu ... a águia sinteu que algo lle rebulía no medio das súas ás. Por entre aquelas plumas enormes foise asomando un paxariño, coma un chisco ou un carrizo, coma un faragulliño de pan dos que quedan na mesa despois da merenda... e sen pensalo nin esforzarse, púxose na cabeza da rapiña, e berrou:   O rei son eu! O rei son eu!

E así foi como este pequeneiro , o máis pequeno de todos os paxariños, se fixo o Rei das Aves e os Paxaros...

Un conto moi antigo para o Apalpador. Despois do Confinamento.

 "Este  conto  está  en  moitas  culturas  de  Europa  e  eu  nunca  o  atopei contado enteiro por unha mesma persoa. Pero si, como os contos populares, é despezábel e cachos del aparecen no medio doutros contos e historias, polo que se pode ir compoñéndoo a partir desas pezas. Un conto de cando alguén estaba confinado na casa. Contaba miña avoa que cando nunha casa nacía un rapaz e non saía ben desenvolto había moitas posibilidades de que non o deixasen saír, por medo á xente de fóra, de que se metesen con el, a que abusasen del. Isto pasoulle ao rapaz do conto, que non saíu da casa até os 18 anos. Cando fixo os 18, abriu unha  ventá  e  viu  tan  bonito  todo  que  dixo:  "Miña  nai,  eu  voume, quero ver mundo!". E dixo a nai: "se o tes tan claro, vaite  pero  antes  ímolo  celebrar". Para celebralo, mataron unha ovella e guisárona. Acabado o banquete el insistiu:  "Miña  nai,  eu  voume".  E  díxolle a nai: "Levas cartos?", "Non levo", recoñeceu o rapaz. "E  de  comer?",  "Tampouco",  respondeu. "Pois  douche  eu  para  que  ti  leves". E a nai doulle 8 metros de  tripas  de  ovella.  "E  como  levo isto?", preguntou o rapaz. "Envólveas no teu corpo e cando teñas fame, comes un anaquiño". El  envolveunas  por  baixo  da  roupa  e  atounas  ben  atadas.  "Voume",  dixo.  "Vaite,  pero...  cando atopes alguén ti sabes que dicir?", preguntou a nai, pois o seu fillo nunca saíra da casa. "E que digo?": "Pois cando topes alguén dille. "Que deus a axude". O rapaz marchou e non topou ninguén até pasadas dúas horas. E non atopou unha, senón que topou dúas persoas, que estaban a regar un prado por quendas e que discutían por quen regaba antes, póndose a pelexar entre si. O rapaz ficou mirando para eles sen saber que facer nin que dicir. Entón, os que pelexaban preguntáronlle  que  facía  alí.  E  el  respondeu o que lle aconsellara a súa nai: "Que deus os axude". E entón estes 2 batéronlle. "Por que me pegan?". "Ti es parvo, tiñas  que  dicir  que  deus  nos  separe". Marchou de alí o rapaz e en-trou na aldea por onde estaba a igrexa, onde había unha voda. Tanta  xente  a  mirar  para  el  e  púxose  nervioso  e  dixo:  "Que  deus os separe". E todos empezaron a insultalo e a pegarlle. "Por  que  me  pegan?",  "Ti  es  parvo,  por  dicir  que  deus  nos  separe". "E que tiña que dicir?" "Que deus nos aumente". Marcha o rapaz e seguiu pola aldea  e  atopou  un  mozo  nun  banco coa perna desfeita, chea de  graos.  E  el,  por  ser  educado,  saudou  cun  "Que  deus  os  aumente". O outro, como non, bateulle. "Pero que dixen mal agora, que tiña que dicir?", "Ti es parvo, pois que nin naza nin reverdeza". Fuxiu de alí e continuou a viaxe,  pasando  agora  por  unha  leira e había un home labrando nos cebolos e saudouno cun "nin nazan nin reverdezan", e choveron outra vez os golpes: "Ti es parvo". Tivo que media volta mentres o perseguía e volveu pasar  por onde estaba o da perna, que se uniu á persecución, o mesmo que fixeron os da voda e tamén aqueles dous  do prado. Máis de 300 persoas a correr tras o rapaz. El  corría  e  non  aguantaba  máis, pois polas tripas que levaba  atadas  a  redor  do  corpo  non daba respirado. Correndo, chegou a unha casa cunha vella que afiaba o coitelo da matanza. Desabrochou a camisa e co coitelo que colleu da señora cortou as tripas que o afogaban, respirou fondo e continuou a correr como unha faísca. Aparecen entón os que o perseguían  preguntaron  á  vella  por el. Ela contoulles: "Chegou aquí, cortou a barriga e arrancou as tripas e así quedou máis lixeiro  e  marchou  correndo  moito máis rápido". "Pois a nós non nos engana" dixeron 300 perseguidores, que dito tal sacaron de coitelos e navallas e abríronse as barrigas e alí caeron mortos. E ao final quen é o parvo?"

Celso Martín (Nós Diario)