LECTURAS EN GALEGO

Rosa Louise McCauley Parks ( Tuskegee, Alabama, 4 de febreiro de 1913 - Detroit, Míchigan, 24 de outubro de 2005), foi unha activista afroamericana, figura importante do movemento polos dereitos civís en Estados Unidos, en especial por negarse a ceder o asento a un branco e moverse á parte traseira do autobús en Montgomery, Alabama (Estados Unidos), o 1 de decembro de 1955. Por tal acción acabou no cárcere, o que se cita frecuentemente como a chispa do movemento, e é recoñecida como «a primeira dama dos dereitos civís», aínda que xa existía un precedente doutra nova muller, Claudette Colvin, que fora arrestada pola mesma causa o 2 de marzo do mesmo ano, o de Irene Morgan dez anos antes ou o de Ida B. Wells 71 anos antes.

VIDA PRIVADA

Filla dun matrimonio formado polo carpinteiro James McCauley e a mestra Leoa Edwards. Tiña ascendencia africana, nativo americana, escocesa e irlandesa. Estudou na escola industrial Montgomery Industrial School for Girls e no colexio para mestres Alabama State Teachers College for Negroes que tivo que abandonar para coidar á súa nai enferma. Cando terminou os seus estudos, contraeu matrimonio co barbeiro Raymond Parks. O matrimonio viviu nunha época en que a división, é dicir, a segregación das persoas por raza, sobre todo ás persoas de cor, tiña unha gran importancia na maior parte dos estados do sur estadounidense. De feito a segregación non era só social, senón que estaba referendada polas leis.

A partir de 1940 o matrimonio Parks converteuse en membros da Montgomery Voters League, co obxectivo de axudar aos afroamericanos a poder realizar o exame e inscribirse nas listas electorais.

En 1950, Rosa uniuse ao movemento de dereitos civís e empregouse como secretaria da Asociación Nacional para o Progreso das Persoas de Cor en Montgomery.

INCIDENTE NON AUTOBÚS

Rosa tiña 42 anos cando o 1 de decembro de 1955, tomou un transporte colectivo para volver á súa casa, especificamente un autobús. Nese momento, os vehículos estaban sinalizados cunha liña: os brancos diante e os negros detrás. Así, a xente de raza negra subía ao autobús (pola porta dianteira), pagaba ao condutor, baixábase e subía de novo pola porta traseira.

Parks acomodouse nos asentos do medio, que podían usar os negros se ningún branco o requiría. Cando se encheu esa parte, o condutor ordenoulle, xunto a outros tres negros, que cedesen os seus lugares a un mozo branco que acababa de subir. «Este nin sequera pedira o asento», dixo despois Parks nunha entrevista á BBC. Os outros levantáronse, pero ela permaneceu inmóbil.

O condutor tratou de disuadila. Debía ceder o seu asento, é o que marcaba a lei. «Vou facer que te arresten», díxolle o condutor. «Pode facelo», respondeu ela. Cando a policía lle preguntou que por que non se levantaba, contestou con outra pregunta: «Por que todos vostedes están a empuxarnos por todos lados?».

Foi encarcerada pola súa conduta, acusada de perturbar a orde. Ademais foi multada cun cargo de 14 dólares

DEREITOS CIVÍS E ACTIVIDADE POLÍTICA

En resposta ao encarceramento de Rosa, Martin Luther King, un pastor bautista relativamente descoñecido nese tempo, dirixiu a protesta aos autobuses públicos de Montgomery, nos que colaborou tamén a activista e amiga da infancia de Rosa Parks, Johnnie Carr, e que simplemente convocaba á poboación afroamericana a organizarse para transportarse polos seus propios medios e non tomar os autobuses. As protestas contra a segregación nos autobuses durou 382 días, os autobuses terminaron recibindo poucos ou ningún pasaxeiro, comezaron a dar déficit, polo que se fixo necesario que a autoridade do transporte público terminase a práctica de segregación racial nos autobuses. Este suceso iniciou máis protestas contra outras prácticas de segregación aínda vixentes.

Parks converteuse nunha icona do movemento de dereitos civís. Mudouse a Detroit ( Míchigan) a principios da década de 1960 onde conseguiu emprego co representante afroamericano John Conyers do Partido Demócrata desde 1965 ata 1988.

PREMIOS E HONRAS

En 1979, a NAACP outorgou a Parks o seu recoñecemento máis alto, a medalla Spingarn e ao ano seguinte recibiu o Premio Martin Luther King Jr.

Rosa Parks foi incluída no Michigan Women’ s Hall of Fame en 1983 polos seus logros no progreso dos dereitos civís.

Despois dunha vida de batallar contra o racismo, Parks recibiu a Medalla de Ouro do Congreso dos Estados Unidos en 1999.

A Rosa Parks Library and Museum (Biblioteca e Museo Rosa Parks) foi bautizado na súa honra en novembro de 2000. Alí, un pódese decatar da vida enteira de Parks, incluíndo a súa vida antes da súa «mala conduta», e como o seu simple acto conéctase cun movemento máis grande, o dos dereitos civís.

O nome de Rosa Parks foi dado a unha estación de RER en París (distrito 19), que se inaugurou o 13 de decembro de 2015; as paradas de tranvía que dan servizo á estación Rosa Parks (liñas T3 e T8) tamén levan o seu nome. Un mural deseñado por residentes locais que ilustra a vida de Rosa Parks instalouse nun dos corredores desta estación.

Na cidade de Miami, Florida, cada autobús ten un letreiro detrás do asento detrás do condutor que serve como tributo a Rosa Parks; é mencionada como ícono dos dereitos civís que deu lugar a un dos boicots máis importantes na historia dos EE. UU. e ao xurdimento de Martin Luther King, Jr.

Na súa honra o presidente Barack Obama inaugurou unha estatua a tamaño natural no Salón Nacional das Estatuas do Capitolio dos Estados Unidos o 27 de febreiro de 2013.

CONTROVERSIA SOBRE O SEU PAPEL NON MOVIMENTO

Mentres poucos historiadores dubidan sobre a contribución de Parks ao movemento de dereitos civís e o valor de negarse a ceder o seu asento, algúns deles cuestionaron a veracidade dalgúns dos elementos máis míticos.

Moitos relatos do suposto delito de mala conduta de Parks en 1955 descríbena como unha simple " costureira cansa". Con todo, Parks proclamou na súa autobiografía: A miña vida ( My Life), que non é verdade que estivese fisicamente cansa, senón «cansa (farta) de ceder».

Parks non foi a primeira persoa en negarse a ceder o seu asento a unha persoa de raza branca. A NAACP aceptara e proporcionara axuda legal a outros casos similares como o de Irene Morgan, dez anos antes, que resultou nunha vitoria no Tribunal Supremo respecto ao comercio. Esta vitoria só terminou a segregación racial no comercio interestatal, tal como a viaxe interestatal por medio de autobuses públicos. O caso de Rosa Parks considérase revolucionario porque aplicaba ás leis segregacionistas estatais, non só as de comercio interestatal.

En 2002, nunha escena da película Barbershop, os actores discuten sobre os afroamericanos do pasado, que se negaron a ceder os seus asentos de autobús; isto provocou un boicot da película liderado polos activistas Jesse Jackson e Ao Sharpton.

INCIDENTE EN 1994

En 1994, Rosa Parks, con oitenta e un anos, foi atacada no seu fogar en Detroit por Joseph Skipper. Skipper rouboulle un total de 53 dólares. Ao atopala na casa esixiulle diñeiro, ao que Rosa reaccionou ofrecéndolle 3 dólares, e tras esixirlle máis, ela deulle outros 50. O incidente causou estupor na opinión pública cando Parks confesou preguntarlle a Skipper antes de que lle atacase «Sabes quen son?». Skipper (tamén afroamericano) contestou que non o sabía e antes de abandonar a casa golpeouna no rostro, tras o cal tivo que ser hospitalizada. Posteriormente Joseph Skipper foi condenado a 15 anos e atribuíu o seu comportamento ao consumo de drogas, ao mesmo tempo que asumiu saber en casa de quen estaba a entrar unha vez puxo un pé na casa. Durante a súa estancia en prisión declarou que esperaba pedir perdón a Parks unha vez abandonase a prisión, con todo ela morreu antes de que el recobrase a liberdade.

DEMANDA CONTRA OUTKAST

En 1999, os avogados de Parks demandaron ao grupo musical OutKast por usar o seu nome na canción «Rosa Parks». A demanda inicial foi rexeitada. Parks contratou ao avogado Johnny Cochran para apelar a decisión en 2001, pero tamén foi rexeitada co argumento de que a Primeira Emenda protexíaos. O caso foi finalmente aceptado polo Tribunal Supremo en 2003.

En 2004, o xuíz do caso elixiu a un avogado imparcial xa que sospeitaba que os avogados anteriores perseguían o caso polo seu propio interese económico.

«A miña tía xamais faría todo isto só para danar a uns artistas novos, quen está tratando de sobrevivir no mundo», dixo a sobriña de Parks, Rhea McCauley, nunha entrevista a Associated Press. «Como unha familia que somos, é a nosa preocupación que nos últimos días de tía Rosita, ela non se atope rodeada de descoñecidos tratando de facer diñeiro co seu nome.»

A demanda está aínda pendente. Os arquivos médicos publicados durante a demanda do 2005, revelan que Parks sufriu demencia nos últimos anos da súa vida. En 2004 foille diagnosticada a enfermidade de Alzheimer.

MORTE

Rosa Parks morreu á idade de noventa e dous anos o 24 de outubro de 2005 como consecuencia dun infarto de miocardio, na casa de retiro en Detroit na que pasou os seus últimos anos.

O 30 de outubro de 2005, os restos de Parks foron honrados na Rotonda do Capitolio, converténdose na primeira muller e a segunda persoa afroamericana en recibir esta honra.